Nomarchennecropolen aan de Nijl: Recent archeologisch onderzoek in Dayr al-Barsha en al-Shaykh SaꜤid

Studiedag zaterdag 31 januari 2026 aanvang 10.30u tot 16.45u te RMO Leiden, Leemanszaal

Toegang donateurs Mehen €50,00, niet donateurs €60,00, studenten €25,00 (exclusief entree RMO)

De totale opbrengst van deze dag zal ten goede komen aan het komende opgravingsseizoen van het Dayr al-Barsha project.

Tegen het einde van het Oude Rijk, in de Eerste Tussenperiode en in het Middenrijk ontstonden in Midden Egypte uitgestrekte grafvelden. De meeste hiervan waren verbonden met de hoofdsteden van de nomes (provincies) in dat gebied. De grafvondsten en teksten die hier werden ontdekt, behoren tot onze belangrijkste informatiebronnen over deze periodes. Toch besteden egyptologen aan deze gebieden nog steeds betrekkelijk weinig aandacht. Een recent overzicht laat zien dat de aandacht altijd overwegend is uitgegaan naar de grafvelden in de Memfitische regio (Giza – Sakkara – Dasjoer) en de regio Luxor. Dat is nog steeds zo. Deze studiedag neemt ons mee naar een heel ander gebied: de Hazengouw in Midden Egypte. Daar liggen, net iets ten noorden van Amarna, de grafvelden van al-Shaykh SaꜤid/al-Barsha en Dayr al-Barsha. Rond 1900 werden hier prachtige graven ontdekt, waarvan de vondsten tegenwoordig over de hele wereld verspreid zijn.

De Katholiek Universiteit Leuven en het Nederlands-Vlaams Instituut in Caïro voeren hier sinds decennia  opgravingen uit, op één van de grootste opgravingsconcessies in Egypte. Toen het onderzoek hier begon, was over deze vindplaatsen nog vrijwel niets bekend. Inmiddels weten we veel meer. Niet alleen over de graven, maar ook over het landschap, en over de economische activiteit in de regio. Soms kwamen spectaculaire vondsten aan het licht, zoals de arbeidersnederzetting van al-Shaykh SaꜤid, die dateert uit de tijd van farao Choefoe, en die misschien wel iets te maken heeft met de bouw van de grote piramide. Of het graf van Henoe uit de Eerste Tussenperiode, dat volledig intact werd gevonden. Of de spectaculaire teksten en wanddecoratie in het graf van gouverneur Djehoetihotep. Sinds twee jaar heeft het project bovendien een nieuwe concessie, in de rotsgraven van al-Shaykh SaꜤid/al-Barsha.

Op deze studiedag willen we allereerst proberen een beeld te geven van de archeologische rijkdom van dit gebied. Maar ook laten we de resultaten zien van de recentste opgravingen. Het verhaal van de vroegere opgravingen eind 19^e–begin 20^e eeuw is niet minder spannend. Voor het eerst laten we zien hoe destijds in Dayr al-Barsha opgravingen werden verricht, waarvan sommige vondsten vandaag in het Rijksmuseum van Oudheden tentoongesteld zijn.

Voorlopig programma:

10.30 uur
Harco Willems, Dayr al-Barsha en al-Shaykh SaꜤid: twee nomarchennecropolen uit het Oude en het Middenrijk.

11.15 uur
Marleen De Meyer, De eerste archeologen in Dayr al-Barsha: archieven en heropgravingen.          

12.00 uur
Harco Willems en Toon Sykora: lezing gevolgd door zaalbezoek: Dayr al-Barsha in Leiden.

12.45-14.00 uur: lunch op eigen gelegenheid

14.00 uur
Kirsten Uyttersprot en Harco Willems, Recente opgravingen in Dayr al-Barsha: het graf van gouverneur Nehri II.

14.30 uur
Toon Sykora, Van papier naar iPad: epigrafie in de graven van Djehoetihotep en Nehri II.

15.00 uur: koffiepauze

15.30 uur
Elisabeth van Caelenberge, De rotsnecropool van al-Shaykh SaꜤid/al-Barsha: geschiedenis van de site en recent archeologisch onderzoek.

16.00 uur
Harco Willems, Een nederzetting uit de tijd van koning Choefoe in al-Shaykh SaꜤid/Wadi Zabayda.

16.15 uur
Gertrud van Loon, De kloostergemeenschap van al-Shaykh SaꜤid/al-Barsha: hergebruik van de graven in de Koptische periode.

16.30 uur
Marleen De Meyer en Toon Sykora, Blik op de toekomst: restauratie van het graf van Djehoetihotep.

16.45 uur
Sluiting